Nguyên nhân khiến gạo nhiễm thạch tín
Gạo và các sản phẩm từ gạo nhiễm thạch tín đang gây hoang mang dư luận
Mỹ trong những ngày gần đây không phải là kết quả của quá trình ngâm
tẩm hóa chất độc hại tại các nhà máy.
Thay vào đó, nguyên nhân thực sự bắt nguồn từ cả 2 yếu tố tự nhiên và
nhân tạo, vô tình đã tích tụ chất độc trong hạt gạo khi chúng lớn lên.
Từ lâu, các nhà khoa học đã biết rằng gạo là nguồn gốc chính của chế
độ ăn uống nhiễm thạch tín. Kết quả từ một nghiên cứu mới đây trên tạp
chí Consumer Reports cho thấy thạch tín vô cơ – thành phần vẫn được
biết đến là chất gây ung thư - có trong hơn 60 sản phẩm lúa gạo phổ
biến. Dựa vào đó, nhóm chuyên gia đang lên kế hoạch thúc giục Cục Quản
lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) thiết lập lại giới hạn về hàm lượng
an toàn trong gạo.
Tuy nhiên, điều mà nhiều người thắc mắc là nếu không phải do sự cố ý
của con người, vậy làm thế nào mà thạch tín, một loại chất độc ưa
thích của giới sát thủ chính trị thời Trung Cổ - lại có trong gạo?
Thạch tín tên hóa học là asen, là một loại khoáng vật màu xám thép,
xuất hiện hoàn toàn tự nhiên ở lớp vỏ trái đất, tồn tại trong đất và
nước thông qua quá trình phong hóa (quá trình đá bị phân hủy do tác
động của thời tiết). Bên cạnh đó, nguyên tố này cũng được sử dụng phổ
biến trong công nghiệp, dùng để sản xuất thuốc trừ sâu, chất bảo quản
gỗ,...
Lượng thạch tín trong gạo trắng ít hơn nhiều so với gạo lứt. (Ảnh: Shutterstock)
Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ, thạch tín vô cơ (một dạng đơn giản
của thạch tín không liên kết với carbon) có thể tồn tại trong đất hơn
45 năm. Do vậy, dù các loại thuốc trừ sâu chứa thạch tín nguy hiểm bị
cấm sử dụng đã lâu, chẳng hạn như thuốc trừ sâu chứa hỗn hợp arsenate
chì (lead arsenate) bị cấm vào những năm 80, nhưng nó vẫn tồn tại lâu
dài trong đất tới hàng thập kỷ, khiến cây trồng vẫn tiếp tục hấp thụ.
Theo Consumer Reports, điều này giúp giải thích tại sao lúa gạo được
trồng ở các tiểu bang thuộc khu vực trung tâm phía nam của Mỹ có nồng
độ thạch tín cao hơn so với các vùng khác. Louisiana, Mississippi,
Missouri và Texas đều có lịch sử lâu dài của nghề trồng bông, một
ngành công nghiệp chủ yếu sử dụng loại thuốc trừ sâu arsenate chì.
Ngoài ra, vì nguồn thức ăn của những con gà thường chứa thạch tín cho
nên phân gà cũng là một nguyên nhân không thể ngờ tới góp phần làm cho
hàm lượng thạch tín trong đất nông nghiệp khó suy giảm.
Đến đây chắc hẳn nhiều người sẽ đặt câu hỏi vậy tại sao chỉ có gạo mới
chứa nhiều thạch tín trong khi các cây ngũ cốc khác được trồng tại Mỹ
thì không hoặc rất ít? Câu trả lời nằm ở phương pháp canh tác, nhiều
loại lúa gạo chỉ phát triển trong điều kiện đất ngập nước, thúc đẩy sự
hấp thụ thạch tín hòa tan trong nước vào rễ cây.
Những hạt gạo của cây lúa trưởng thành sẽ tích lũy phần lớn lượng
thạch tín ở lớp bên ngoài và có thể bị tách ra trong quá trình xay xát
thành gạo trắng. Đây là lý do tại sao gạo lứt, tuy nhiều lợi thế dinh
dưỡng hơn gạo trắng nhưng lại chứa nhiều thạch tín hơn.
Và trong khi đợi kết luận cuối cùng về gạo nhiễm thạch tín, các chuyên
gia của cả FDA và Consumer Reports đều khuyên người tiêu dùng nên tự
giới hạn lượng gạo trong khẩu phần ăn mỗi ngày, đặc biệt là đối với
trẻ em.
Phương Huyền (Theo Life’s Little Mysteries)